بتن بر خلاف دیگر ماده های ساختمانی، یک فاسد شونده و زنده است. حفظ کیفیت مربوط بر توجه به اصول حاکم بر آن از لحظه تولید تا عمل آوری توسط تولید کننده و خریدار آن می باشد. یک تصور رایج در خصوص این ماده که ناشی از نام گزاری تحت عنوان بتن آماده است، آماده بودن آن پس از رسیدن تراک میکسر به محل پروژه است. در واقع در اکثر مواقع، به خصوص با مسافت حمل طولانی، نیمه آماده بودن بتن، به لحاظ داشتن کارایی مناسب برای ریخته شدن است.
اهمیت نسبت آب به سیمان (W/B)
برای تامین خواص مکانیکی مناسب در بتن C25، می بایست نسبت آب به سیمان را در مقدار حداقل حفظ نمود. این موضوع سبب کاهش افت کارایی در بتن تحویلی می شود. بنابراین بتن رسیده در محل پروژه با توجه به شرایط مقطع
خطرات افزایش کارایی بتن با افزودن آب (TEMPERING CONCRETE)
تراک میکسر حامل بتن آماده پس رسیدن به محل پروژه معمولاً دارای قوام غیر قابل پمپاژ می باشد، برای پمپ پذیر شدن بتن آماده نیاز است که بتن با اصلاح کننده های روانی بتن، به قوام و اسلامپ قابل قبول برسد. با افزودن آب برای افزایش کارایی، کیفیت بتن تنزل می نماید. آب با ایجاد فضای بیشتر در بین سنگدانه ها، فضای بیشتر بین ذرات سیمان، باعث کاهش قدرت چسبانندگی سیمان، کاهش چگالی بتن و نهایتا باعث تنزل مقاومت فشاری و سایر خواص مکانیکی بتن می شود.
هزینه های بهینه سازی و افزایش ظرفیت باربری در مقاطع با بتن کم مقاومت به مراتب دارای هزینه های بیشتر از مصرف یک بتن با روش های استاندارد است. در برخی از موارد، مقاطع ملزم به تخریب و بازسازی مجدد می شود.
با توجه به نمودار روبرو میتوان متوجه شده که با افزایش 40 کیلو گرم آب در یک متر مکعب، 50 درصد مقاومت فشاری کاهش می یابد. در نمودار بعدی که اثر اثر افزودنی بتن، اثر اب زدن به بتن و اثر بتن شاهد بدون اضافه کردن مواد است، میتوان مشاهده نمود که بتنی که دارای افزودنی فوق روان کننده یا کاهنده آب است، حتی عملکردی بهتری در مقایسه با بتن شاهد دارد.
یک تصور کاملا اشتباه این است که خریدار میتواند با سفارش بتن با عیار سیمانی بالاتر، میتواند به مقاومت مورد نیاز برسد. در واقع مهم ترین عامل در رسیدن به مقاومت، تامین (W/C) حداقل در بتن است. نه ضرورتا بتن با عیار سیمانی بالاتر.
فرآیند اصلاح صحیح کارایی در محل پروژه
برای حفظ کیفیت بتن (حفظ نسبت آب به سیمان w/c) اسلامپ تحویلی بتن آماده معمولا در محدوده 5 الی 8 سانتی متر می باشد. عمدتا این اسلامپ توانایی تراکم پذیری خوب در مقاطع ندارد و سرعت بتن ریزی را مختل می نماید. بنابراین برای افزایش اسلامپ ضمن حفظ نسبت آب به سیمان در بتن می بایست از فوق روان کننده های بتن بر پای پلی کربوکسیلات استاندارد استفاده نمود. فوق روان ساز می بایست از تولید کننده بتن آماده تهیه شود.
استفاده از روان کننده موجود در بازار به مسئولیت خود خریدار استفاده می شود.
روش استفاده از فوق روان کننده بتن:
- مقدار مشخص شده روان کننده توسط تولید کننده را وزن کنید (روش حجمی یا وزنی)؛
- تراک میکسر را در حالت معکوس قرار دهید تا بتن آماده تا لبۀ تیغه اول دیگ میکسر هدایت شود.
- مقدار افزودنی تجوز شده را به داخل بتن بریزید.
- مجدداً تراک میکسر را به حالت میکس به حالت تند قرار دهید.
- تعداد دوران 20 تا 35 دور میکس کنید.
- در صورت نیاز و دست نیافتن به کارایی لازم، عمل معکوس کردن بتن را انجام داده و مجددا در حالت میکس 20 تا 35 دور عملیات میکس را انجام دهید.
- در این حالت بتن به کارایی مورد نیاز به حسب مقطع مورد بتن ریزی خواهد رسید و آماده بتن ریزی می باشد.
- پیشنهاد می شود سرعت عمل بیشتر، همواره تراک میکسر ما قبل از تخلیه عمل ریدوز افزودنی انجام شود تا وقفه ای در تخلیه بتن انجام نشود.
- عمل ریدوز افزودنی میبایست توسط کارشناس و یا نیروی فنی آموزش دیده انجام پذیرد.
شماره | مقطع | اسلامپ ورودی | حداقل اسلامپ مورد نیاز ثانویه | مدت تخلیه |
01 | فنداسیون | 4-8 | 10-12 | 5 min |
02 | سقف | 4-8 | 10-15 | 5 min |
03 | ستون و دیوار | 4-8 | 12-20 | 5 min |
روش آزمایش بتن آماده
یکی از مهم ترین کار ها، تعیین مشخصات فنی برای بتن در حالت تازه و سخت شده است. این مشخصات به تولیدکننده بتن آماده کمک میکند تا با توجه سوابق تولید خود و اصول حاکم بر طرح مخلوط، شرایط تولید و تحویل بتن را فراهم کند. مشخضات بتن باعث می شود سلایق دستگاه های درگیر در تایید و یا رد بتن مورد تحویل خارج شود و معیار قضاوتی برای طرف های درگیر فراهم شود.
این مشخصات عبارتند از رده اسلامپ و یا جریان اسلامپ، رده مقاومت (C25, C30, etc) رده وزن مخصوص، رده دوام بتن و سایر شرایط مقتضی است که بر اساس استاندارد ملی ایران 6044 و یا سایر استاندارد ها مطرح می گردد.
از حداقل 3 کامیون حمل بتن نمونه گیری کرده و چگالی بتن تازه (y ) موجود در هر یک را بدست آورید.
سپس میانگین چگالی های بدست آمده را محاسبه کنید.
روش آزمایش بتن:
اسلامپ بتن به افت (نشست) نسبی بتن تازه معنی می شود. آزمایش اسلامپ یکی از پرکاربرد ترین آزمایش های بتن تازه در نقاط مختلف دنیا می باشد. که این آزمایش جهت تعیین مقدار روانی بتن انجام می شود.
فیلم آزمایش اسلامپ + خلاصه آزمایش
خلاصه مراحل آزمایش اسلامپ به شرح زیر است:
1. ریختن مخلوط بتن در 3 لایه ، متراکم کردن با میله (هر بار 25 ضربه) مطابق تصویر (شماره 1،2،3)
2. صاف نمودن بتن داخل مخروط دستگاه مطابق تصویر (شماره 4)
3. برداشت آرام قالب اسلامپ مطابق تصویر (شماره 5)
4. اندازه گیری میزان افت یا همان اسلامپ مطابق تصویر (شماره 6)
روش آزمایش اسلامپ میتواند به صورت ضمنی نشان دهنده کیفیت و تعیین کننده نسبت W/B بتن باشد. هرچه عدد اسلامپ کمتر باشد، مقاومت فشاری بدست آمده میتواند بهتر باشد.
روش نمونه برداری مقاومت فشاری بتن
یکی از مهمترین بخش های بتن ریزی، آزمایش بتن است. در بسیاری از اوقات، بتن تحویل شده توسط تولید کننده دارای نتایج مقاومت بیشتری است ولی با روش آزمون نادرست (به دلایل مختلف) نتایج کاهش می یابد و بر عکس. در واقع خوانش دستگاه آزمایشگاه از نتایج بتن به دلایلی اعم از: روش نمونه گیری غیر نماینده، تراکم ناصحیح آزمونه ها، عمل آوری اولیه و ثانویه اشتباه، دستگاه غیر کالیبره و غیره میتواند نتایج کاذب بدست دهد.
نکات مورد توجه در نمونه گیری به طور خلاصه به شرح ذیل است:
- قالب نمونه گیری باید تمیز و عاری از هرگونه بتن و مواد سیمانی باشد.
- ابعاد قالب باید ثابت و استاندارد باشد. استفاده از قالب های پیچی مشروط به اندازه گیری دقیق ابعاد آن است.
- تعداد آزمونه های مورد قبول در هر سری نمونه گیری باید 2 آزمونه جهت تست مقاومت فشاری 28 روزه، 2 آزمونه جهت تست 7 روزه، یک آزمونه جهت تست 90 روزه طبق توافق کارفرما و واحد تولیدی باشد.
- استفاده از روغن سوخته و سایر مواد نفتی به جای روغن قالب مجاز نمی باشد.
- روغن قالب به صورت یک لایه بسیار نازک تمامی سطوح را پوشانده و روغن اضافی باید از داخل قالب ها تخلیه شود.
- در صورت ایجاد هرگونه تغییری که در محل تخلیه به دستور پرسنل منتصب به خریدار انجام گیرد ، آزمایشگاه باید ابتدا از بتن ارسالی توسط کارخانه ( بدون تغییر ) نمونه گیری را انجام داده و سپس نمونه دوم را از بتن تغییر یافته برداشت مینماید تا نتایج با یکدیگر قابل مقایسه باشد. (تغییر شامل اضافه کردن آب ، سیمان ، افزودنی یا مواد پودری و … می باشد)
- واحد آزمایشگاه موظف به ثبت وقایع و مستندات آزمایش ها در پروژه بتن ریزی ( بصورت عکس و فیلم ) باشد.
- انجام آزمایش اسلامپ و ثبت نتیجه در هنگام نمونه گیری الزامیست.
- آزمونه ها باید در محل صاف و تمیز قرار گیرد.
- برداشت نمونه از یک سوم ابتدا تا یک سوم انتهای بتن در حال تخلیه در یک تراک میکسر مجاز است.
- نمونه در سه مرحله از بتن در حال تخلیه هر تراک میکسر برداشته می شود.
- قبل از پر کردن آزمونه ها باید نمونه در داخل وسیله حمل نمونه به خوبی مخلوط شود.
- استفاده از وسایل غیر مرتبط و آلوده جهت نمونه برداری و نمونه گیری مجاز نمی باشد.
- تا زمان انتقال آزمونه ها به آزمایشگاه ، در محلی ایمن و دور از تابش مستقیم آفتاب و گرد غبار کارگاه نگهداری می شوند.
- آزمونه ها باید ترجیحا با پوششی ایزوله از وزش باد ، سرما و گرما محافظت شود.
- آزمونه ها حداقل باید به مدت 14 ساعت در محل کارگاه نگهداری شده و حداکثر طی مدت 48 ساعت باید به آزمایشگاه جهت عمل آوری در حوضچه ها انتقال یابند.
- در هنگام حمل آزمونه ها و جهت خروج آنها از قالب نباید ضربه و تکان های شدید وارد شود.
- آب حوضچه های عمل آوری باید تمیز و عاری از هرگونه مواد مضر باشد.
- دمای عمل آوری آزمونه ها برابر 22 درجه سانتی گراد با دو درجه نوسان می باشد.
- انجام آزمایشات مقاومت فشاری باید با حضور نماینده خریدار و تولید کننده با ثبت مستندات عکس و فیلم صورت پذیرد.